The next level: Teal

Het boek Reinventing Organisations van Frederic Laloux is een bijzonder boek. Het beschrijft een compleet vernieuwende manier van organiseren, de titel ‘heruitvinden’ wordt recht gedaan, want vrijwel alle vertrouwde organisatieaspecten worden anders aangepakt. Het is ‘the next level’ op het gebied van organisatieontwikkeling. Een statement als ‘de organisatie van de toekomst’ zou zomaar eens waar kunnen zijn; dat zal de toekomst uitwijzen. De evolutie van organisatiemodellen wordt in de introductie van dit boek uitgewerkt in een kleurenmodel, waarbij dit hoogste ontwikkelniveau de kleur cyaan meekrijgt (in het Engels: Teal).
Nu zijn er echter vaker ideaalbeelden van organisaties omschreven; het inspirerende van dit boek is dat alle ideeën zijn voortgekomen uit onderzoek naar ‘best practices’, praktijkcases van Teal organisaties die reeds een hoge mate van zelfsturing toepassen, in sommige gevallen al tientallen jaren.

Buurtzorg en andere voorbeelden

Eén van die praktijken is de Nederlandse thuiszorginstelling Buurtzorg. Inmiddels welbekend, zeker binnen het zorgdomein. Buurtzorg is begonnen met kleine zelfsturende teams die de opdracht kregen goede zorg te leveren en dat zelf organiseerden. Nu, 10 jaar na de oprichting, zijn er meer dan 10.000 verpleegkundigen in dienst, in 24 landen.
De onderzochte praktijken komen niet alleen uit de mensgerichte beroepen; andere voorbeelden zijn o.a. een energiebedrijf (AES) en een tomatenpuree fabriek (Morning Star).

Drie dragende principes

Het zijn drie krachtige principes die de gemeenschappelijke basis vormen onder al deze praktijken. Ik beschrijf de Engelse woorden, er is inmiddels ook een Nederlandse vertaling.

Self-management (zelfsturing):

Zelfs grootschalige bedrijven hebben manieren gevonden om zelfsturing als uitgangspunt in de praktijk vorm te geven. Daarmee worden hiërarchische structuren overbodig. Organiseren gaat in termen van rollen en taken, niet in functies en posities. Door slimme besluitvormingsmodellen toe te voegen hoeft niet overal consensus over te worden bereikt.

Wholeness (heelheid):

Dat een mens meer is dan alleen handen in een fabriek of analytisch vermogen in software ontwikkeling is duidelijk. Covey noemde het in zijn boek  De 8ste eigenschap al de complete mens benadering. Als je als mens mag zijn wie je bent, inclusief je overtuigingen, kwetsbaarheden en emoties, dan functioneer je beter en prettiger op het werk.

Evolutionary purpose (evolutieve doel):

Een organisatie is een levend systeem dat groeit en daarbij een gevoel voor richting ontwikkelt voor waar ze voor wil staan en welk doel ze wil dienen. Zingeving en relevante bijdrage als drager van de organisatie.

Bestaande organisaties

De beste voorbeelden in dit boek zijn gebaseerd op organisaties die van het begin af aan volgens een nieuw pardigma zijn gaan organiseren, zoals Buurtzorg. Voor bestaande organisaties geeft Laloux een waarschuwing: het gaat alleen slagen als de directie en het bestuur dit paradigma vatten en omarmen. Vervolgens kan geleidelijk aan de drie principes worden gewerkt. Het middenmanagement speelt daarin een essentiële rol.
Dit lijken me waardevolle adviezen. Een bestaande thuiszorgorganisatie kan het model van Buurtzorg niet copy-pasten. Kritische geluiden rond zelfsturing die tegenwoordig hoorbaar zijn, zijn het gevolg van het ‘over de muur gooien’ van verantwoordelijkheden naar de teams, zonder de bevoegdheden en zonder tijd en aandacht voor het ontwikkelen van de juiste competenties.

Open organiseren

De principes van Open Organiseren (dit zijn: zet mensen in hun kracht, zingeving en ontwikkelingsgericht) sluiten opnieuw goed aan bij een moderne visie op organisatieontwikkeling, in dit geval Reinventing Organizations. De set van ‘simple rules’ kunnen daarom bijdragen aan het van binnenuit groeien richting Teal. De omschrijvingen van de praktijken in dit boek reiken ons een stip op de horizon aan waar we met organisaties naar toe kunnen werken. Dat is geen kwestie van reorganiseren, maar van groei van binnenuit, gebaseerd op principes die deugen.

Reinventing Organizations – Nederlandse editie

Conclusie

Er valt veel meer te zeggen over Reinventing Organizations en de ‘Teal for Teal’ beweging die daar uit voortkomt; op internationaal niveau worden lokale netwerken gecreëerd van bevlogen Teal aanhangers, die geloven in kennisdelen en co-creatie (In Eindhoven is mijn vriend/collega Stefan Groenendal initiatiefnemer).  En er zijn inspirerende video’s en resources te vinden via de website van Laloux. Voor wat betreft Open Organiseren: in dit artikel zijn enkele dwarsverbanden gelegd, om aan te geven dat ook deze visie op veranderen in lijn is met onze eigen ideeën. Dit boek moet iedere begeleidingskundige en organisatieadviseur gelezen hebben. Begin anders eens met het bekijken van onderstaande video.

Dit artikel heb ik eerder gepubliceerd op de website www.openorganiseren.nl